واکسن‌های داخل‌بینی (اینترانازال) به‌عنوان یک تحول بزرگ در ایمونولوژی واکسن‌های تنفسی شناخته می‌شوند. واکسن رازی کووپارس، تولید مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی ایران، به‌عنوان یکی از پیشروترین واکسن‌های داخل‌بینی جهان در مقالات معتبری مانند Nature و Vaccine مورد اشاره قرار گرفته است . این واکسن نه‌تنها از نظر فناوری ساخت، بلکه از نظر کارایی بالینی و ایمونولوژیک نیز دستاوردهای قابل‌توجهی داشته است.
مزایای ایمونولوژیک واکسن‌های داخل‌بینی
۱. ایجاد ایمنی مخاطی قوی:
واکسن‌های داخل‌بینی با تحریک سیستم ایمنی مخاطی در دستگاه تنفسی فوقانی، باعث تولید آنتی‌بادی‌های IgA می‌شوند که نقش کلیدی در خنثی‌سازی ویروس در محل ورود آن (بینی و گلو) دارند. مطالعات نشان می‌دهد که واکسن رازی کووپارس باعث افزایش معنادار آنتی‌بادی‌های IgA در ترشحات بینی می‌شود، که این ویژگی در واکسن‌های تزریقی وجود ندارد.
۲. جلوگیری از انتقال ویروس:
برخلاف واکسن‌های تزریقی که عمدتاً از بروز بیماری شدید جلوگیری می‌کنند، واکسن‌های داخل‌بینی مانند رازی کووپارس با ایجاد ایمنی موضعی در مخاط تنفسی، احتمال انتقال ویروس از فرد واکسینه‌شده به دیگران را به‌شدت کاهش می‌دهند. این ویژگی در کنترل همه‌گیری‌ها حیاتی است .
۳. فعال‌سازی همزمان ایمنی هومورال و سلولی:
واکسن رازی کووپارس با استفاده از یک ادجوانت اختصاصی بومی، نه‌تنها پاسخ آنتی‌بادی خنثی‌کننده
(ایمنی هومورال) را تقویت می‌کند، بلکه پاسخ سلول‌های T سیتوتوکسیک (CTL) را نیز فعال می‌سازد که برای مقابله با سویه‌های جهشیافته ویروس ضروری است.
مزایای بالینی واکسن رازی کووپارس:
۱. کارایی بالا در برابر سویه‌های مختلف:
مطالعات نشان داده‌اند که واکسن داخل‌بینی رازی کووپارس در برابر سویه‌های مختلف کووید-۱۹، از جمله اومیکرون، اثربخشی قابل‌توجهی دارد. آنتی‌بادی‌های IgA تولیدشده توسط این واکسن در برابر تغییرات آنتی‌ژنی ویروس مقاوم‌تر هستند.
۲. عوارض جانبی کمتر:
به‌دلیل روش تحویل غیرتهاجمی (اسپری بینی) و استفاده از پلتفرم پروتئین نوترکیب، این واکسن عوارض جانبی کمتری نسبت به واکسن‌های مبتنی بر ویروس زنده یا وکتور دارد .
۳. کاربرد به‌عنوان دوز بوستر:
نتایج کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهد که استفاده از واکسن رازی کووپارس به‌عنوان دوز یادآور پس از دریافت واکسن‌های دیگر (مانند سینوفارم یا آسترازنکا)، سطح آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده را تا ۱۷ برابر افزایش می‌دهد . این ویژگی آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای برنامه‌های واکسیناسیون تقویتی تبدیل کرده است.
موفقیت جهانی واکسن رازی کووپارس:
واکسن رازی کووپارس به‌عنوان اولین واکسن تزریقی-داخل‌بینی پروتئین نوترکیب در جهان شناخته شده و مورد تحسین نشریات معتبری مانند لنست (The Lancet) و ساینس ایمونولوژی (Science Immunology) قرار گرفته است . همچنین، نشریه پولیتیکو این واکسن را نمادی از پیشتازی ایران در فناوری واکسن‌های استنشاقی دانسته است.
دکتررضا جعفری
ایمونولوژیست
کمیته علمی انجمن ایمونولوژی و آلرژی