نویسنده :دکتر اورنگ ایلامی فوق تخصص بیماری های عفونی تروپیکال(گرمسیری)
دانشیار بیماری‌های عفونی
۱. علل (اتیولوژی)
الف) علل عفونی (شایع‌ترین در تابستان)
۱) باکتری‌ها
اشرشیا کلی انتروتوکسیژنیک (ETEC) – شایع‌ترین علت اسهال مسافران؛ مدفوع آبکی.
سالمونلا – مرتبط با گوشت مرغ و تخم‌مرغ نیم‌پز؛ تب و گاهی اسهال خونی.
شیگلا – اسهال خونی (دیزانتری)، تب بالا، تنسموس (احساس دفع ناقص).
کمپیلوباکتر ژژونی – اغلب در شیر غیرپاستوریزه یا مرغ خام یافت می‌شود.
ویبریو کلرا – اسهال شدید آبکی به شکل “آب برنجی”، کم‌آبی سریع.
۲) ویروس‌ها
نورویروس – بسیار مسری؛ شیوع در اردوگاه‌ها و کشتی‌های تفریحی.
روتاویروس – عمدتاً در کودکان، بویژه در جوامعی با واکسیناسیون ناکافی.
۳) انگل‌ها
ژیاردیا لامبلیا – اسهال مزمن، نفخ، مدفوع چرب و بدبو، کاهش وزن.
کریپتوسپوریدیوم – مقاوم به کلر؛ شیوع در استخرهای عمومی.
ب) علل غیرعفونی
مسمومیت غذایی (مانند توکسین‌های استافیلوکوکوس اورئوس)
دهیدراتاسیون ناشی از گرما :
اختلال الکترولیتی و اسهال اسموتیک
۲. تظاهرات بالینی
الف) علائم عمومی
افزایش دفعات مدفوع (بیش از ۳ بار اسهال در روز)
کرامپ شکمی
تهوع و/یا استفراغ (شایع در ویروس‌ها و مسمومیت غذایی)
تنسموس (احساس دفع ناقص؛ شایع در شیگلا)
ب) علائم اختصاصی بر اساس عامل بیماری‌زا
عامل بیماری‌زا نشانه‌های بالینی شاخص
نورویروس (ویروسی) شروع ناگهانی استفراغ، اسهال آبکی، تب خفیف
ETEC (باکتریایی) اسهال آبکی در مسافران، بدون تب قابل توجه
شیگلا مدفوع خونی، تب بالا، درد شکم، تنسموس
سالمونلا تب، اسهال ± خون، احتمال گسترش سیستمیک
ژیاردیا مدفوع چرب و بدبو، نفخ، کاهش وزن
ویبریو کلرا اسهال آب برنجی، کم‌آبی شدید، بدون تب
ج) علائم هشداردهنده (موارد شدید)
کم‌آبی شدید: خشکی مخاط دهان، فرورفتگی چشم‌ها،
کاهش ادرار، تاکی‌کاردی، افت فشار خون
دیزانتری: مدفوع خونی یا چرکی، تب بالا (شیگلا، کمپیلوباکتر، آمیب)
درگیری سیستمیک: تب بالای ۳۸.۵ درجه، بی‌حالی، خطر باکتریمی (سالمونلا)
۳. تشخیص
الف) ارزیابی بالینی
اسهال حاد (کمتر از ۱۴ روز): معمولاً منشأ عفونی دارد.
اسهال مزمن (بیش از ۴ هفته): بررسی انگل‌ها، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD).
ب) آزمایش‌های پیشنهادی (بر اساس شک بالینی)
کشت مدفوع: برای باکتری‌ها (سالمونلا، شیگلا، کمپیلوباکتر)
آزمایش انگل: برای ژیاردیا، کریپتوسپوریدیوم
تست‌های PCR چندگانه: تشخیص هم‌زمان ویروس، باکتری و انگل
آنتی‌ژن مدفوعی: روش سریع برای ژیاردیا، روتاویروس، کریپتوسپوریدیوم
۴. درمان
الف) درمان حمایتی عمومی
محلول خوراکی الکترولیت (ORS) – اولین و مهم‌ترین درمان کم‌آبی
مکمل روی (زینک) – مخصوصاً در کودکان
پروبیوتیک‌ها – ممکن است مدت بیماری را کاهش دهند
ب) درمان آنتی‌بیوتیکی (در صورت نیاز)
عفونت‌های باکتریایی:
شیگلا، کمپیلوباکتر، سالمونلا شدید → سیپروفلوکساسین یا آزیترومایسین
عفونت‌های انگلی:
ژیاردیا، آمیب → مترونیدازول یا تینیدازول
> ⚠️ توجه: استفاده از آنتی‌بیوتیک در عفونت با E. coli O157:H7 ممکن است خطر سندرم همولیتیک-اورمیک (HUS) را افزایش دهد.
۵. پیشگیری
رعایت بهداشت دست‌ها – قبل از غذا و بعد از دستشویی رعایت ایمنی غذایی – پرهیز از غذاهای خیابانی و گوشت نیم‌پز ،آب آشامیدنی ایمن – استفاده از آب جوشیده یا بطری در مناطق پرخطرشنا نکردن در آب‌های آلوده – به‌ویژه برای کودکان
نکات کلیدی
جبران آب و الکترولیت اساس درمان تمام انواع اسهال است.
اسهال خونی همراه با تب نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد.
در اسهال مزمن به فکر انگل‌ها باشید (ژیاردیا، کریپتوسپوریدیوم).
پیشگیری با رعایت بهداشت و ایمنی غذایی در تابستان حیاتی است.
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.